Wij ontmoeten Vanessa Umboh op een Rotterdams terras. Vanessa is bekend van het boek genaamd ‘Moeder van 40.000 kinderen’ en is oprichtster van Stichting Stem zonder Gezicht. Ze is echt een gepassioneerde vrouw die op sociaal vlak alle kanten van Rotterdam heeft meegemaakt. We bestellen een drankje en beginnen ons gesprek.
Ben je bekend met Tesselschade Rotterdam?
‘Nou, ik kan mij wel iets herinneren. Ik sprak twaalf jaar geleden als jeugdhulpverlener met een moeder die bezig was met een opleidingsfonds. Het kan zomaar zijn dat jullie dat waren’.
Wat is jouw link met Rotterdam en vrouwen?
‘Als hulpverlener werkte ik met dak- en thuisloze jongeren. Dit zijn zogenaamde multi-problem jongeren. Zij lopen vast op alle levensgebieden en zijn vaak ook zorgmijdend. Deze jongeren zijn het vertrouwen in de samenleving en het systeem verloren. Maar ook hun eigen gezinnen zijn klaar met hen. Dit betekent bijvoorbeeld dat je als 16-jarige onder een brug, in een drugspand of bos leeft. Het gebeurt ook dat meisjes zich prostitueren om te kunnen eten. Dit ging zo aan mijn hart. Ik leerde dat de vele problemen in verband staan met het (over)leven in armoede. Deze jongeren hebben geen veilig netwerk, raken in een sociaal isolement en hebben moeders met grote schulden. Door een laag zelfbeeld, weinig zelfvertrouwen en de overtuiging dat het ‘goede leven’ alleen voor hun klasgenoten is weggelegd denken ze: “Dat is niet mijn leven, dat kan ik niet”.
Ik was hulpverlener van een een jonge vrouw waarbij alles was vastgelopen, maar zichzelf herpakt heeft. Ze zei: “Niemand heeft me gevraagd waarom ik begon met stelen. Ik ben geen crimineel, maar ik had honger”. Jongeren in armoede worden verleid om te stelen, slechts om te overleven. Dat is niet oké. Deze vrouw is nu internationaal fotomodel, vlogster en heeft vijf bedrijven op haar naam staan. Haar verhaal was de reden voor de oprichting van de stichting Stem zonder Gezicht.
Ik las dat in Rotterdam één op de vijf kinderen met honger in de klas zit. Er zijn zoveel mensen die in armoede leven en hulp nodig hebben. Dus ik ben opgestaan uit een burn-out en vond mijn stem en mezelf terug. Het opkomen voor het welzijn van deze kinderen, al onze kinderen, is mijn levensdoel geworden. Voor hen zet ik met liefde mijn talent en passie in.’
Is het gemakkelijk voor vrouwen in Rotterdam om financieel onafhankelijk te worden?
‘Helaas zijn vrouwen nog achtergesteld in deze tijd. Discriminatie en racisme is ook nog steeds aanwezig. Getroffen vrouwen hebben vaak een (te) klein netwerk en sluiten zich door schaamte af voor anderen. Hierdoor komen ze snel in een isolement terecht. Dit maakt het lastig om deze groep werkelijk te bereiken. De menselijkheid moet meer naar boven komen in de stad. Iemand moet net die extra stap voor ze willen nemen en zich betrokken opstellen. Er zijn helaas nog veel vooroordelen.
Als je nieuwsgierig bent naar een ander, je betrokken opstelt en je werkelijk luistert zonder oordeel dan voelt iemand zich gezien en gehoord. Dit weet ik uit ervaring. Vertrouwen winnen kost tijd. Maar wanneer het vertrouwen ontstaat, dan gaat Pandora’s Box open. Hoor je de échte zorgen en problemen. Daarna kijk je wat jij of anderen kunnen betekenen om zorgen dragelijker te maken. Of op te lossen. Gewoon beschikbaar zijn. Je bent een tussenschakel tussen de formele zorg en de straat. Je bent ‘hoopverlener’. De sleutel tot een relatie is dat winnen van vertrouwen. Vanuit de relatie ontstaat medemenselijkheid. Ik sta naast je.’
Wat wil je zeggen tegen vrouwen die in een lastige situatie zitten, nog hoop hebben en een stap willen maken, maar dit alleen nog niet doen?
‘Zoek contact in je directe omgeving. Denk aan een buurthuis of een vereniging. Zorg dat je mensen om je heen verzamelt die jou even uit de stress en doemgedachten kunnen halen. Zoek een activiteit en doe even iets heel anders. Op deze manier word je ontlast en kan je weer helderder nadenken. Je hebt daar vaak mensen die ongeveer hetzelfde meemaken. En jou goed begrijpen. Door die verbondenheid met anderen sta je er niet alleen voor. Dan blijk je meer lotgenoten te hebben. Dus durf jezelf kwetsbaar op te stellen en uit te spreken. Alleen dan kan de ander achterhalen wat ze voor jou kunnen betekenen.’
Hoe bouw je een supportsysteem op?
‘Jezelf open en kwetsbaar opstellen is stap één.
Als hulpverlener ga je zonder oordeel voor of naast iemand staan. Er zijn en luisteren. Zoeken naar iets wat deze persoon leuk vindt. Je hoeft niet de oplossing te vinden, maar zoek samen naar iets waar ze blij en vrolijk van worden. Kijk dan wat verdere mogelijkheden zijn. Erbij horen maakt de pijn van eenzaamheid en armoede minder. Samen kan je groeien. Medemenselijkheid is iets wat wij als Rotterdammers beter kunnen doen.’
Als laatste nog een vraag die jou aan het hart gaat: Zijn er concrete oplossingen om de armoede in de stad te verhelpen?
‘Een vorm van basisinkomen om de vaste lasten (die torenhoog zijn) te kunnen dekken. Er moeten nieuwe rekensommen gemaakt worden. Nu is alles gebaseerd op de ideale cijfers. Als deze groep financieel wordt ontlast van deze problemen kunnen ze ademhalen. Dan voelen ze veiligheid en de vrijheid om bijvoorbeeld op zoek te gaan naar een andere baan. Dit kan nu niet, want als het mislukt heb je geen eten meer voor je kinderen en jezelf.
Stress kan ervoor zorgen dat het IQ van een persoon met 13 punten daalt. Je loopt klem in je eigen hoofd. Het basisinkomen is daarom niet alleen geld, maar ook een krachtig middel om stress te verlagen. En om zo nieuwe stappen te durven zetten. Ruimte in het hoofd en een waarborg voor die basisveiligheid en bestaanszekerheid. Dat is nodig om weer te dromen, te geloven en te groeien. Bij voorkeur door ondersteuning van anderen. Want “it takes a village to raise a child’. ‘
Met deze prachtige quote nemen we afscheid van een spraakmakende Rotterdamse vrouw.
We wensen je veel succes Vanessa!
Leon & Simone
Fotograaf: Marianne van de Heuvel
